Ocena Zagrożenia Wybuchem – Podstawy prawne i najczęstsze procesy wymagające dokumentacji

Ocena Zagrożenia Wybuchem (OZW) to kluczowy dokument wymagany w zakładach, gdzie występują substancje palne, pyły lub gazy mogące stworzyć atmosferę wybuchową. Jego sporządzenie jest obowiązkowe na mocy prawa, a zaniedbania w tym zakresie mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i zagrożeń dla pracowników.

Podstawy prawne sporządzania Oceny Zagrożenia Wybuchem

1. Dyrektywa ATEX 2014/34/UE – określa wymagania dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do stosowania w strefach zagrożonych wybuchem.

2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. (Dz.U. 2010 nr 109, poz. 719) – reguluje szczegółowe wymagania dotyczące ochrony przeciwpożarowej, w tym oceny ryzyka wybuchu.

3. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 8 czerwca 2018 r. (Dz.U. 2018 poz. 1289) – wprowadza wymagania dla urządzeń i systemów ochronnych w strefach zagrożonych wybuchem.

4. Ustawa z 29 sierpnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej – nakłada obowiązek identyfikacji zagrożeń, w tym wybuchowych.

Dokumentacja OZW musi zawierać:

• Identyfikację substancji niebezpiecznych,

• Określenie stref zagrożenia wybuchem (ATEX),

• Opis środków zapobiegawczych i ochronnych,

• Procedury awaryjne.

Procesy w zakładach produkcyjnych wymagające OZW

1. Stanowiska ładowania akumulatorów (wózki widłowe, magazynowe)

• W trakcie ładowania baterii wydziela się wodór, który w stężeniu powyżej 4% tworzy mieszaninę wybuchową.

• Wymagane: wentylacja, oznakowanie strefy Ex, stosowanie urządzeń przeciwwybuchowych.

2. Zapylenie w halach produkcyjnych (drewno, mąka, metale, tworzywa sztuczne)

• Pyły o odpowiednim stężeniu i rozdrobnieniu mogą wybuchać pod wpływem iskry lub wysokiej temperatury.

• Kluczowe branże: spożywcza, farmaceutyczna, drzewna, metalurgiczna.

3. Magazynowanie substancji łatwopalnych (rozpuszczalniki, farby, lakiery, paliwa)

• Parowanie cieczy łatwopalnych tworzy atmosferę wybuchową.

• Wymagane: wentylacja mechaniczna, systemy detekcji gazów, ograniczenie źródeł zapłonu.

4. Procesy technologiczne z użyciem gazów (LPG, acetylen, propan-butan)

• Nieszczelności instalacji lub niewłaściwe przechowywanie mogą prowadzić do wybuchu.

• Konieczne: certyfikowane zbiorniki, systemy detekcji, szkolenia pracowników.

5. Mieszalnie i suszarnie (chemia, farmacja, przemysł spożywczy)

• Procesy suszenia lub mieszania mogą generować pyły lub opary o właściwościach wybuchowych.

Najczęstsze błędy w OZW

• Brak aktualizacji dokumentacji – zmiana technologii lub wprowadzenie nowych substancji wymaga ponownej oceny.

• Niewłaściwe wyznaczenie stref ATEX – zbyt szerokie lub zbyt wąskie strefy zwiększają ryzyko.

• Brak analizy wszystkich źródeł zapłonu (np. sprzęt elektryczny, iskrzenie mechaniczne).

• Pominięcie szkoleń pracowników – personel musi znać procedury awaryjne.

Podsumowanie

Ocena Zagrożenia Wybuchem to nie tylko wymóg prawny, ale także narzędzie minimalizujące ryzyko katastrofy. Właściwie przeprowadzona analiza pozwala:

• Zidentyfikować niebezpieczne procesy,

• Wprowadzić środki ochronne,

• Zapewnić bezpieczeństwo pracowników i ciągłość produkcji.

Jeśli Twój zakład wykorzystuje substancje łatwopalne, pyły lub gazy – skontaktuj się z nami. Przygotujemy kompletną OZW, zgodną z przepisami i dostosowaną do specyfiki Twojej produkcji.